Tussen partijen bestond een geregistreerd partnerschap, van 27 december 2011 tot 4 maart 2022. In de partnerschapsvoorwaarden werd de toepassing van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps) reeds uitgesloten. In het scheidingsplan werd opnieuw bevestigd dat partijen niet zouden overgaan tot verevening. Over het partnerpensioen werd aangegeven dat daarover geen afspraken hoefden te worden gemaakt. Dit aangezien zij niet over partnerpensioen zouden beschikken.
Na totstandkoming van het convenant, is een geschil ontstaan over het (bijzonder) partnerpensioen. Door eiser werd aangegeven niet te hebben gerealiseerd dat dit een aparte regeling zou betreffen. In de pensioenregeling van eiser was echter wel degelijk sprake van een partnerpensioenvoorziening. Ook stelt eiser niet te hebben geweten dat de Wvps enkel ziet op het ouderdomspensioen. Gedaagde stelt ook niet te hebben geweten dat het partnerpensioen een aparte voorziening betrof en wat de rechten zouden zijn. Gedaagde geeft ook aan daarvan niet zomaar afstand te doen.
Door eiser werd middels een verklaring voor recht gevorderd dat partijen een afstand van het bijzonder partnerpensioen zijn overeengekomen (in de zin van artikel 57 Pensioenwet). Door partijen zou daarin een bewuste keuze zijn gemaakt. Met de bewoordingen dat partijen niet zouden beschikken over partnerpensioen zodat daarover geen afspraken hoefden te worden gemaakt, werd volgens eiser bedoeld dat zij van elkaar geen partnerpensioen hoefden te hebben.
Gedaagde stelt zich echter op het standpunt dat géén afstand van partnerpensioen werd afgesproken. Dit zou ook helemaal niet ter sprake zijn gekomen. Ook heeft de pensioenuitvoerder niet verklaard daarmee in te stemmen. Hetgeen artikel 57 lid 4 Pensioenwet volgens gedaagde wél vereist. Gedaagde stelt dat hierdoor geen sprake kan zijn van een afstand van recht, ook aangezien zij niet op de hoogte was van het bestaan en de omvang daarvan. Daarnaast zou niet zijn voldaan aan het schriftelijkheidsvereiste, nu uit het convenant géén afstand van recht kan worden afgeleid.
Volgens de rechtbank is in geschil de vraag of een afspraak is gemaakt over het partnerpensioen, conform artikel 57 lid 4 Pensioenwet. Dat de pensioenuitvoerder zich (nog) niet bereid heeft verklaard tot uitvoering van de onderlinge afspraken, is voor de rechtbank niet van belang ter beantwoording van de vraag óf een dergelijke afspraak is gemaakt. Eerder kan een pensioenuitvoerder niet aangeven daarmee in te stemmen.
De rechtbank overweegt dat een afstand van recht in beginsel vereist: ‘een op het prijsgeven van dat recht gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard.’ Daarvoor is vereist dat de rechthebbende kennis heeft van dit recht. Anders is een afstand niet mogelijk. Volgens de rechtbank is onvoldoende gesteld om aan te nemen dat rechtsgeldig afstand is gedaan van het bijzonder partnerpensioen. Hierdoor kan geen wilsverklaring tot het doen van afstand worden vastgesteld.
Bij het ontbreken van een daarop gerichte wil, kan alsnog sprake zijn van gerechtvaardigd vertrouwen dat afstand van recht wordt gedaan. Op grond daarvan kan die rechtshandeling dan alsnog tot stand komen. Wel is daarvoor vereist dat de wederpartij (redelijkerwijs) heeft mogen begrijpen dat de rechthebbende zich bewust was van zijn recht en daarvan afstand heeft gedaan, zo overweegt de rechtbank.
Van deze situatie is echter geen sprake. De rechtbank overweegt dat afstand van recht leidt tot verlies van een goed uit het vermogen van de rechthebbende, waardoor hogere eisen worden gesteld aan het vertrouwen van de wederpartij. Daarbij wordt verwezen naar de aanzienlijke financiële waarde van het recht op bijzonder partnerpensioen. Volgens de rechtbank is niet gebleken dat gedaagde wist wat haar rechten waren.
Partijen hebben bij het opstellen van het convenant aangegeven dat er geen partnerpensioen zou zijn, terwijl dit wel het geval was. Uit de stukken blijkt dat partijen zich niet goed hebben gerealiseerd dat het ouderdomspensioen en partnerpensioen twee aparte regelingen zijn waarvoor apart afspraken moesten worden gemaakt. De rechtbank concludeert dat partijen niet volledig zijn geweest in de afspraken ten aanzien van een afstand van het recht op partnerpensioen. Hierdoor is geen sprake van een wilsverklaring gericht op een afstand van recht, of het bestaan van gerechtvaardigd vertrouwen dat afstand wordt gedaan.
Afstand van recht wordt niet zomaar aangenomen, zo is ook de conclusie in het onderhavige geschil. Interessant daarbij is dat door de rechtbank ook wordt benadrukt dat het gaat om rechten met een aanzienlijke financiële waarde. Bij een scheiding is het dan ook van belang dat hierover goed en volledig wordt geïnformeerd, zodat daarin een afweging en keuze kan worden gemaakt. Hier gaat het in de praktijk nog te vaak mis. Op basis van kennis kan immers een wil en verklaring worden gevormd. Terwijl het nog te vaak schort aan kennis over de pensioenrechten bij scheiding. Daarin ligt een taak en zorgplicht voor de betrokken advocaat of mediator om hierover te informeren. Hierin kan Gommer Advocaten uiteraard van dienst zijn.
[1] Rechtbank Amsterdam 29 mei 2024, ECLI:NL:RBAMS:2024:3317.
punten
Advies bij pensioenrecht vraagstukken waarbij rekening gehouden wordt met fiscale, verzekeringstechnische en actuariële aspecten.
Dé oplossing om snel tot een oplossing te komen. Gommer Advocaten biedt een mediationtraject aan voor alle betrokkenen in het pensioenproces.
